منبع :برنامه چهار سوی علم ، شبکه چهار سیما
گرچه همین نیروی درونی را کانون انرژی سیاره های پف آلود می دانند دراین دنیاهای دور دست اتفاقات عجیب دیگری نیز رخ می دهد به نظر می رسد در زمینه سیارههای دور دست کشف هر سیاره ، ابهام های تازه و حیرت انگیزی را در میان دانشمندانزنده می کند . شرایط آب وهوایی د رآنجا از سازو کار کاملا پیچیده و متفاوتی تبعیتمی کند ، پیش بینی شده باد در آنجا با سرعتی در حدود 10000 کیلو متر در ساعت و شاید بیشتر می وزد واین به نسبت سیاره های منظومه های شمسی خیلی زیاد است این سیاره HD189733B نام دارد . این یکسیاره گازی داغ است که بیش از 60 سال نوری با زمین فاصله داشته و طی اندکی بیش ازدو روز یک دور به دور ستاره اش می چرخد ، فاصله آن با ستاره تنها حدود 5 میلیونکیلو متر است ، دانشمندان چگونه هوای این ستاره را از فاصله 500000میلیارد کیلومتری بررسی و پیش بینی کرده اند ؟ آنها ابتدا دمای آنرا تعیین کردهاند و می دانستند با توجه به نزدیکی این سیاره به ستاره اش نمی تواند به دور خودبچرخد و تحت تاثیر نیروی جاذبه فقط یک روی آن به طرف خورشید قرار می گیرد بنابراینیک نیمه آن در گرمای شدید ستاره اش می گدازد و نیمه دیگر در تاریکی مطلق باقی میماند . اگر بر سطح این سیاره باد نوزد یک نیمه آن بسیار بسیار داغ و نیمه دیگربسیار بسیار سرد است . در بهار سال 2007دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی اسپیدسِر که با پرتو فروسرخ و جوینده حرارتکار می کند موفق شدند یک نقشه آبو هوایی از هر دو سوی سیاره تهیه کنند ، اولیننقشه ای که از یک سیاره دور دست تهیه شده نشان می دهد که نیمه روشن سیاره بسیارداغ است و دمای آن به 815 درجه سانتیگراد می رسد ، با توجه به نزدیکی مدار سیارهبه ستاره اش چنین دمایی قابل پیش بینی است اما گرمای نیمه تاریک این ستاره بود کهتعجب همگان را برانگیخت ، نیمه دیگر این سیاره اگر چه در تاریکی مطلق قرار دارددمایش به حدود 500 درجه سانتیگراد می رسد ، بدون تردید پدیده ای گرما را در جو اینسیاره پراکنده می سازد و آنرا از نیمه روشن سیاره به نیمه تاریک آن منتقل میکند ، عامل این پدیده این است که باد دراین سیاره با سرعت غیر منتظره ای می وزد ، باد با سرعت 10000 کیلومتر می وزد و اینبا هر پدیده هوا شناسی دیگری در منظومه شمسی غیر قابل مقایسه است . سرعت باد درسطح زمین کمتر از سرعت آن در سیارات دیگر منظومه شمسی است و به طور متوسط به 30کیلومتر در ساعت میرسد ، سرعت باد در سیاره های بزرگ به نسبت زمین خیلی بیشتر استچون اصطکاکی وجود ندارد که سرعت باد را بگیرد . به عنوان مثال در مشتری و کیوانسرعت باد به چند صد کیلو متر می رسد ، با این وجود سرعت باد به نسبت سطح سیارات دور دست خیلی کمتر است . هوا در سطح اینسیاره های گازی داغ دوردست احتمالا متلاطم است اما پیش بینی هوای گروه دیگری ازسیاره ها که مداری بیضی شکل دارند بی شباهت به یک فاجعه تمام عیار در فیلم هایعلمی تخیلی نیست . سیاره HD8066B یک غول گازی است که دویستسال نوری با زمین فاصاه دارد و خورشید آن عضوی از یک صورت فلکی دور دست است . سالاین سیاره عجیب 111 روز است و بیضی ترین مدار سیاره های شناخته شده را از آن خودکرده است . با توجه به مدار دایره ای زمین فاصله آن از خورشید در طول سال به ندرتتغییر می کند و این تغییر فاصله از 6 میلیون کیلومتر فراتر نمی رود ، اما اینسیاره دوردست در طول یک سال گاهی تا فاصله 5 میلیون کیلومتری به ستاره اش نزدیکشده و گاهی 125 میلیون کیلومتر از آن فاصله می گیرد ، بنابراین تفاوت فاصله آن بهحدود 120 میلیون کیلومتر می رسد . این مدار نامنظم آب و هوایی نا آرام بوجود میآورد ، سیاره ظرف چند ساعت صد ها و صد ها درجه گرمتر می شود و به همین دلیل طوفانهای سهمگینی در سطح آن به راه می افتد . با نزدیکتر شدن سیاره به ستاره اش اینخورشید در آسمان سیاره اش بزرگتر و بزرگتر دیده می شود . بنابراین یک نیمه سیارهبسیار داغ می شود و نیمه دیگر در تاریکی مطلق به سر می برد ، بنابراین بر سطحسیاره طوفان هایی سهمگین به راه می افتد که هر دو نیمه آن را به دقت تحت تاثیرقرار می دهد . سرعت این طوفان ها گاهی اوقات به اندازه جت های تند رو هستند ، اینطوفان های آتشین ظرف تنها دوازده ساعت سطح سیاره را در می نوردند و در پی آنگردبادی هولناک که از لکه قرمز مشتری بسیار بزرگتر است یک نیمه سیاره را در هممیکوبد . با دورتر شدن سیاره از ستاره اش طوفان نیز به تدریج انرژی اش را از دستمی دهد و از شدت آن کاسته می شود اما در این سیاره با مدار بیضی شکل آرامش چنداندوام پیدا نمی کند هر 111 روز یک بار طوفان و گردباد سهمگینی از نو به راه می افتدو همین چرخه مرتبا تکرار می شود . چنین شرایطی بسیار متفاوت از چیزی است که ما درمنظومه شمسی مشاهده می کنیم چون در این شرایط ما بیش از آنکه فرصت رشد و نمو پیداکنیم نابود می شویم .
جدول جزئیات 10 رصدخانه فعال کشور به همراه قطر آینه و لنز تلسکوپها